Hoe internethumor veranderde in een wereldwijde digitale beweging

Internethumor begon extreem klein, vooral met inside jokes tussen vrienden op forums. Ook gingen er regelmatig grappige plaatjes rond, vaak nog via e-mails. In het verleden waren er ook een beperkt aantal chatrooms waar woordgrapjes populair waren. In de loop van een paar decennia zijn die losse grappen toch behoorlijk geëvolueerd. Ze zijn nu een netwerk van culturele signalen, herbruikbare formats en communities die wereldwijd met elkaar communiceren. Internethumor is dan ook een ware digitale beweging geworden, maar er is niet één enkel fenomeen maar een samenhangend geheel van technologie, creativiteit en sociale dynamiek. 

Dat internethumor veel groter geworden is ten opzichte van het verleden, komt vooral door de opkomst van memes. Op digitale platforms werken ze als compacte, gedeelde referenties: een beeld, een korte tekst of een korte video die makkelijk te remixen is. Er kunnen dan ook subculturen ontstaan rond specifieke meme-formaten. In sommige gevallen zijn memes zelfs cryptomunten geworden. De beste meme coins zijn volgens expert Thomas van der Meer momenteel onder meer Maxi Doge en Bitcoin Hyper, maar de bekendste van allemaal is Dogecoin. Het is gebaseerd op de Doge meme van een foto van een Shiba Inu.

Je ziet hier alleen aan al dat de kracht van een meme in de eenvoud en aanpasbaarheid zit. Gebruikers lenen, bewerken en verspreiden elementen totdat ze een breed, herkenbaar vocabulaire vormen. Tegelijkertijd fungeren memes doorgaans als snelle commentaren op actuele gebeurtenissen, waardoor humor een realtime, virale vorm van publieke opinie wordt. 

Waar memes nu wereldwijd beroemd zijn, was dit vroeger nog heel anders. Toch was internethumor ook aan het begin van het world wide web al populair. Al vroeg zorgden technische beperkingen namelijk voor creativiteit: lage bandbreedte maakte simpele afbeeldingen en korte tekstgrappen praktisch, waardoor formats snel verspreidden. Dit is dan eigenlijk ook het begin van de memes.

Bovendien waren er diverse platforms die als kweekvijvers fungeerden, waaronder MySpace, 4chan en later Reddit en Tumblr. Gebruikers experimenteerden met herhaling, variatie en herkenbaarheid. Een grap werd dan ook sterker naarmate anderen hem konden aanpassen en opnieuw posten. Zo ontstond eigenlijk een logica voor memes, namelijk een combinatie van variatie, selectie en verspreiding. 

Toch waren memes oorspronkelijk vooral losse grappen. Hier kwam verandering in nadat communities regels, in-jokes en rituelen ontwikkelden. Subreddits, Discord-servers en Facebookgroepen vormen sindsdien plekken waar nieuwe formats worden getest en gevalideerd. Ook moderatie en sociale normen hebben veel invloed op welke content blijft hangen en welke juist snel wegzakt. Omdat deze platforms internationale gebruikers aantrekken, vermengen lokale referenties zich met universele thema’s. Zo ontstaan ook hybriden, dit zijn grappen die lokaal herkenbaar zijn, maar ook wereldwijd navolging vinden.

Internethumor, vooral memes, staat natuurlijk bekend om de entertainmentwaarde. Toch heeft het ook invloed op taalgebruik, politieke communicatie en groepsvorming. Slang en beeldspraak migreren inmiddels steeds vaker van niche-forums naar mainstream media. Humor maakt onderwerpen toegankelijk, maar kan helaas ook polariseren wanneer grappen geïsoleerde groepen uitsluiten. Tegelijkertijd biedt internethumor natuurlijk kansen voor creativiteit, wat ook duidelijk te zien is aan de memes.