Alcohol of drugs: wanneer gaat gewoon gebruik over in een probleem?

Even een biertje na het werk of in het weekend een joint roken: voor veel mannen hoort het bij de ontspanning. Maar waar ligt de grens tussen normaal gebruik en een probleem? Het antwoord is niet altijd even duidelijk. Op www.connection-sggz.nl vind je uitgebreidere informatie en hulp als je hierover twijfelt. In deze blog duiken we in de signalen van problematisch gebruik en waarom juist mannen extra alert moeten zijn.

Alcohol of drugs gebruiken gebeurt aan de lopende band in Nederland. Eén op de tien mannen drinkt regelmatig meer dan de gezondheidsraad aanraadt. Toch is er niet meteen sprake van een verslaving of probleem wanneer je af en toe gebruikt. Gewoon gebruik herken je meestal doordat je zelf bepaalt wanneer en hoeveel je drinkt of gebruikt, en je geen sociale, lichamelijke of financiële problemen ervaart door het middel.

Veel mannen drinken bijvoorbeeld een paar glazen op een feestje, zonder dat hun werk, relaties of motivatie eronder lijden. Ook betekent geregeld gebruik niet dat je automatisch verslaafd raakt. Het wordt pas riskant als je merkt dat je minder goed kunt stoppen, of dat je steeds vaker naar alcohol of drugs grijpt om te ontspannen, te slapen of spanningen te dempen.

Wanneer gaat alcohol- of drugsgebruik over in een probleem? Er zijn verschillende signalen die kunnen wijzen op een beginnende afhankelijkheid of verslaving. Denk aan steeds meer nodig hebben om hetzelfde effect te voelen, of vaker dan je wilt gebruiken. Ook het verwaarlozen van verantwoordelijkheden, ruzies over gebruik en het verstoppen van drank of drugs zijn waarschuwingssignalen.

Mannen hebben soms de neiging om hun gebruik te bagatelliseren, omdat ‘iedereen het toch doet’ of omdat ze denken het onder controle te hebben. Toch blijkt uit onderzoek dat mannen vaker in de problemen komen met middelengebruik dan vrouwen. 

Mannen zijn gevoeliger voor groepsdruk en nemen gemiddeld vaker risico’s met middelen. Bepaalde levensfasen vergroten de kans op overmatig gebruik, bijvoorbeeld bij stress op het werk, relaties die stuklopen, of wanneer je een moeilijke periode doormaakt. Problematisch gebruik ontstaat vaak sluipend, zeker als alcohol of drugs dienen als ‘oplossing’ voor stress, eenzaamheid of verveling.

Het normaliseren van gebruik binnen vriendengroepen maakt het lastig om kritisch te blijven op je eigen gedrag. Herken je symptomen van toenemend gebruik, moeite met stoppen of voel je je afhankelijk? Dan is het verstandig om eerlijk naar jezelf te kijken en eventueel professioneel advies in te winnen. Gespecialiseerde hulp is laagdrempelig beschikbaar en preventieve gesprekken kunnen erg waardevol zijn voor mannen die hun grenzen willen bewaken.

Twijfel je of je gebruik problematisch is? Het kan helpen om eens bij te houden hoeveel je eigenlijk drinkt of gebruikt en in welke situaties. Bespreek je zorgen eventueel met vrienden, familie of een huisarts. Vervang ‘ontspannen met alcohol’ eens door andere activiteiten, zoals sporten of buiten zijn. Ervaar je alsnog moeite om de controle te houden, of zijn er gevolgen in je dagelijks leven? Zoek dan hulp. Dit kan ook geheel vrijblijvend online. Vraag om advies en weet dat je er niet alleen voor staat.

Alcohol- en drugsgebruik hoort vast en zeker bij de leefwereld van veel mannen, maar het vraagt wel om bewustzijn en verantwoordelijkheid. ‘Gewoon’ gebruik verandert sneller dan je denkt in problematisch gebruik soms ongemerkt, vooral als je middelen gebruikt om negatieve gevoelens of situaties te vermijden. Tijdig erkennen dat het mis dreigt te gaan, is geen zwakte, maar juist krachtig. Wees eerlijk naar jezelf en anderen, durf het gesprek aan te gaan en wees niet bang hulp in te schakelen als het nodig is.